Най сусїдови здохнуть дві…

22-го юла 2015 р. україньскый протал Голос Карпат публіковав статю, про котру ся высловив шефредактор часопису Голос Русина – пресового орґану Світового конґресу Русинів, Юрій Шиповіч. Про портал повів, же почас конґресу представитель за Северну Америку Славомір Гиряк в інформації о діяльстві в міджіконґресовім періоді за свою делеґацію спомянув, же Штефан Чепа, канадьскый русиньскый меценаш, подаровав веце як 64 тісяч доларів на недїлны русиньскы школы, котры на Підкарпатю орґанізує Благодійный фонд „Русинська школа.“ Но і він, Шиповіч, быв з того барз зачудованый. Траґікомедія тым лем зачала.

Шиповіч повів, же му є дивно, же за такы грошы были резултаты скоро нуловы. І таксамо не розуміє, чом, цітую, „американці“ фінанцують „майже міфічны школы“ і то без участи міджінародного орґану, значіть без участи Світового конґресу Русинів.

Одповідь на себе довго не зохабила чекати. Одповів Павел Роберт Маґочій, як честный председа Світового конґресу Русинів, председа Карпаторусиньского научного центра в США і коордінатор проґраму недїльных школ. Самособов, слова шефредактора Голосу Русина брав як ображіня людей, котры довгы рокы давають властны грошы, жебы підтримовати Русинів на Підкарпатю. Писмо адресовав председови Світовой рады Русинів, жебы рада офіціално діштанцовала ся од слов шефредактора пресового орґану Світового конґресу Юрія Шиповіча. На то, самособов, знова реаґовав і Шиповіч і найінтересніше є, же о тім „столнотенісовім змаганю“ міджі Підкарпатём і Севернов Америков знова знав і написав портал Голос Карпат.

Перше, што бы єм радо підкреслив є, жебы ня досправды інтересовало, із якых жрідел Голос Карпат знова мав інформації о пріватнім писмі Маґочія председови Світовой рады Русинів Штефанови Лявинцёви і о далшій реакції Шиповіча на тото писмо, і кому тото могло зробити добрї. Ці уж то дала порталу єдна або друга сторона кавзы, і дав бы єм руку до огня, же то не было з боку Америкы, резултат є такый, же україньскый портал Голос Карпат має супер матеріал о тім, як ся Русины вадять о на діяльстві русиньскых школ. Кідьже собі україньскы медії все радо копнуть до Русинів, доданя такого матеріалу про портал од самых Русинів, бы ся дало прирівнати ку бонусу за обідом – дезерт, котрый дістанете бесплатно на рахунок рештаврації, а то не зато, же сьте нам сімпатічный і добрый гость, але же проти нас боюєте. Абсурдность найвысшого ранґу.

По друге, што ся дотулять „нуловых резултатів“ і „майже міфічных шкіл“, ту платить єдно. Ку тому треба конкретны інформації. Я не підцінюю роботу Юрія Шиповіча, котрый, як пише, сам выпрацовав проґрам „Рудный край“ про навчаня дїтей русиньского языка. Кідь є так, то хвала Богу. Але хыбують мі конкретны інформації. Най предложыть кілько школярїв у своїм проґрамі вже мав, кілько клас, кілько учітелїв ітд. І най тото саме предложыть о школах, котры орґанізує Благодійный фонд „Русинська школа“. Лем най то не суть тверджіня єдного чоловіка, або єдной ґрупы людей, але най то суть факты. Я можу повісти лем єдно. Школярї із Чеповых школ были докінця і участны на Духновічовім Пряшові, відїв єм їх на властны очі, де декламовали, хоць неконкурзно, бо Духновічів Пряшів быв робленый лем про дїти, котры жыють на Словакії. Таксамо мож на інтернетї найти відео зо святкованя 10-го юбілею тых школ, і не бісїдуйме о тім, же тоты дїти, котры на святкованю были участны, суть вшытко дїти заплачены Валеріём Падяком, котрый рядить фондом, бо то уж бы сьме досправды были смішны. Дїти із недїльных школ докінця ходили на Кременць, де ся стрїчали з Русинами з далшых держав. Таксамо якбач підплачены, жебы грали театер… Значіть, дайте на стол конкретны інформації, факты і потім зробме порівнаня, потім зробме суд.

Но і по третє. Грошы. Юрія Шиповіча зачудовало, же Чепа дав 64 тісяч доларів і то докінця до школ, де не мать участь Світовый конґрес Русинів. Я знам, конґрес, або лїпше повідженo орґанізація, котра сидить в конресї за Україну, бы радо рядила грошами з Америкы. Лемже треба ся задумати, чом Чепа радше дасть грошы орґанізації, котра не є в конґресї, а не орґанізації, котра в конґресї є. Якбач то не буде хыба тых, што в конґресї не сидять. І кідь хоче конґрес мати участь на школах, то най ся любить, може дати свої грошы, кібы даякы мав, і підпоровати школы. Нихто му не бранить. Або засновати властны. Лем жебы то не скінчіло так, як кідь конґрес, коли не годен уж быв діріґовати з Преміов Александра Духновіча за русиньску літературу, та зробив Премію Василя Турка-Гетеша. Покля Чепа далше фінанцує премію Духновіча, як скулптуру карпатьского медвідя, так і фінанчну премію про лавреата, конґрес уж стигнув зробити і таку ганьбу, же фінанчну премію лавреатови обіцяв, но наконець не дав.

Але што є найосновнїше, грошы про недїльны школы, то пріватны грошы. Чепа їх може дати кому хоче, і никого з нас то не мать што інтересовати. Тоты пінязї бы ся могли і пропити, кідь то Чепови не вадить. Но они ся не пропють. Інтереснїше є, же когось інтересує, як і де давать грошы Чепа, або америцькы Русины, котры ся зберають зо своїх грошей, но никого, a то ани в україньскій делеґації на конґресї, в складї котрой быв і Юрій Шиповіч, не інтересовало, кідь єм жадав, жебы Світова рада інформовала конґрес о ґаздованю з ґрантами, котры бере зо Словакії. Суть то державны грошы, котры належать Русинам на Словакії, конґрес з тых ґрантів все жадать на Голос Русина, на фестівал, на выдаваня книжок, але нихто до того ґазодваня не видить. І то суть грошы повязаны на предписаны заміры. Чом тото не інтересує самого шефредактора Голосу Русина? На мій апел на конґресї не пришла жадна одповідь, нихто розрахованя ґрантів за 2 рокы не вказав і вшыткым є добрї.

Членове україньской делеґації ся справують дивно, кідь такы „дезерты“ давають україньскым порталам. Не хочу в тім глядати іншый замір, як то, же коло грошей каждый свого бога хвалить. Радше в тім не хочу глядати іншый замір… Хочу вірити, же є то лем о тім, же новый председа Світовой рады Русинів не буде акцептовати різны чорноты в ґаздованю з ґрантами, котры конґрес здобывать. І дахто уж знать, же председа то акцептовати не буде і никому не потече до кешенї лем так. Но і зато треба вказати і на сусїда. Бо, як ся говорить, кідь мі здохла коза, сусїдови най здохнуть дві…

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

Петро МЕДВІДЬ