Лем плакати…

Наш народ є позначеный многыма траґічныма історічныма діями. Тыма діями ся все занимаме, вертаме ся ку ним, говориме о них, пишеме о них і так властно дость часто плачеме. Плачеме над нашов смутнов судьбов, над кривдами. Мож повісти, же на основі того, же часто плачеме над нашов історіов, сьме дакус смутный народ. Но такы сьме. Траґічніше є, кідь многораз треба плакати і над сучасностёв. І причін є на то досправды много.

Прикладів на то, над чім бы сьме могли плакати, бы єм міг выраховати і днесь много. Гей, і 25 років по зачатю возроджіня маєме што робити, жебы боёвати проти асімілації, і не все ся нам то дарить. Но і маєме іщі все проблем із українізаціов. Є лїто, час фестівалїв, і якраз фестівалы суть многораз, головно на Словакії і в Польщі, файнов нагодов на то, жебы робити „екуменічну політіку“ в смыслї того, же „тадь сьме єдно“, але єдно лем в тім смыслї, покля тото єдно, то є україньскый народ.

Кідь бы єм мав заналізовати то, дякучі чому такы фестівалы можуть іщі все фунґовати, потім треба ясно написати, же дякуючі мало усвідомленым людям. Они ся запишуть за Русинів, не за Українців, наша кількость в державах росне, але ці підуть на такый, або іншакый фестівал, то їм є єдно. Просто головно най суть файны ансамблї, файне обчерствіня і велё людей, з котрыма ся можуть пострічати. Же за тым вшыткым стоїть велика політіка, котру они своёв участёв підпорять, і властно так неґують і своє приголошіня ся ку русиньскому народу при списованюжытелїв, но хто бы ся над тым задумовав…

Не знав єм, ці в рамках тогорічных українізачных фестівалів буде „гайлайтом“ сезоны участь контроверзной Софії Федина на українізачнім фестівалї у Свіднику, ці „фахова“ діскузія о русинстві на українізачнім фестівалї в Ждынї. Но быв єм далеко од правды. І думками, і ґеоґрафічно.

„Топ“ сезоны є про мене фестівал під назвов „Дзвони Лемківщини“, котрый ся робить на Українї. Чітав єм о нім много статей, де ся окрем іншого писало, же тот фестівал робить ся зато, жебы і про далшы ґенерації всокотоила ся лемківска култура, жебы всокотили ся традіції, жебы заспоминало ся на родну Лемковину, ці жебы почестовати своїх предків. Красне. Лем жаль, же ани єдно з того не є правда.

„Дзвони Лемківщини“ значать лем єдно, же Лемковинї і русинству міджі Лемками на Українї якбач дефінітівно одзвонило. Яка култура, традіції там ся ідуть всокотити, кідь сітуація така, же там не чути лемківской бісїды, кібы не быти „імпорту“ з Польщі, якбач бы там не зазвучала ани лемківска співанка? Но і што є найлїпше, як честують своїх предків, кідь властно суть будь іґноранты історії, або не знають о своїй історії нич, і так припустять на фестівалї дашто таке, коло чого ся їх предкове мусять досправды обертати в гробі?

На тоты тверды слова маю причіну. На єдній із фотоґрафій із фестівалу красно вісить бандерівска застава. На жовто-синїузаставы сьме уж на українізачных фестівалах привыкнуты. Но тото є властно уж така перверзіта, котра кличе до небе. То ся притім досправды Лемкам треба в гробі обертати. Бандерівцї не были приятельскы ку Русинам ани на Лемковинї, ани на Пряшівскій ці Підкарпатьскій Руси. Навспак. Зробили много зла на теріторіях, де жыли Русины. Но і тото є лем перша часть проблему.

Друга часть є, же єднов із причін, котру собі Польща выдумала, жебы взяти Русинів з Лемковины і выстрілити їх найліпше на Плуто, лем жебы ся їх збавити, было і то, же їх зачали обвинёвати з того, же суть бандерівцї. І нашы люди коло того обвиніня чули ся быти укривджены, бо бандерівцями не были.

І днесь потомкове гуляють під бандерівскыма заставами і до медій ідуть інформації о тім, же тым всокочують і припоминають собі лемківску културу і предків. Не знам, што собі припоминають, може даяку паралелну історію з іншого часопростору, но істо не своїх предків, ани свою културу.

Є час фестівалів. Навеце того року є барз тепле лїто. Сонце пече і порядно пече і на нашы головы, што ся може барз неґатівно одзеркалити і на фестівалах. На Монастырисках істо барз пекло на голову і якбач не перше лїто. Жаль, же способило аж таку амнезію Лемкам, же не знають хто суть і яка історія їх предків. Но і зясь треба лем плакати. Теперь не над історіов, але над сучасностьов. Просто ся того якбач не збудеме…

П. М.

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)