Русины. Кідь нам пасує…

Подля словацькой леґіслатівы є табліця з означінём сел або міст языком народностной меншыны, де є потрібна кількость жытелів народностной меншыны, на зачатку і їх кінцю обовязком, не добровольнов справов, і недотриманя той леґіслатівной нормы є докінця подля закона санкціоновано. Но і в тім припадї платить, же папірь знесе велё і мы собі зробиме по свому. Мы, старостове.

 

О тім, же держава, напрік приятому закону о двоязычнім означіню сел і міст, не мать реално інтерес, жебы тому так і досправды было, свідчіть довгы рокы то, же не знам припад даякого села або міста, котре бы было сконтролёвано державныма орґанами і дістало фінанчный штроф за то, же означіня не мать. І прикладів бы было доста, бо покля мадярьска народностна меншына є на своє походжіня горда і табліцї з мадярьскым означінём села або міста давать де лем може, на Словакії є велике множество русиньскых сел, де бы подля перепису населїня русиньска табліця мала быти, но не є.

 

Неінтерес державы, про котру є добрї так, як є, бо асімілація є лїпша, як кібы собі мали меншыны зачати выскаковати може барз высоко, переросла мож повісти аж до дерзости, котру собі в остатнім часї доволили урядници в Братїславі.

 

Кідь Ян Липиньскый зо Здружіня інтеліґенції Русинів Словеньска і член Выбору про народностны меншыны і етнічны ґрупы за Русинів недавно контактовав компетентный уряд з тым, жебы му было пояснено, чом в многых русиньскых селах не дотримує ся закон і не суть на зачатку і на кінцю села русиньскы означіня, урядници намісто властного заганьблїня, же уряды сітуацію не контролюють, хоць бы подля закона мали і докінця бы то мали і санкціоновати, контактовали старостів сел, де не є дотриманый закон з тым, же ся на них властно скаржыть даякый Липиньскый. Старостове про зміну намісто того, жебы ся ганьбили, же не дотримують закон і намагали ся то штоскоріше направити, бо можуть дістати штроф, зачали контактовати Яна Липиньского, же што собі то доволять, же на табліцї треба грошы, і же нам то властно не треба, бо розумієме і по словацькы.

 

Значіть, зробме собі резуме в Татарстанї, в котрім сьме ся теперь нашли. Недотримованя того, же наповнёваня закона о двоязычнім означіню треба контролёвати, припадно санкціоновати, не є ани ганьбов, ани проблемом про урядників, котры бы ся о то мали старати. Єдиный проблем є Липиньскый, котрый собі доволив урвати їм з їх дорогоцінного часу, кідь жадав пояснїня, чом то не роблять. Но і не наповнёваня закона з боку старостів, за што бы село могло дістати і штроф (на то бы якбач пінязї были, лем на табліцї не суть), не є ганьбов про старостів, котры бы мали в дотримованю законів іти прикладом, не є то про них ани проблем, котрый бы хотїли направити. Єдиный проблем є Липиньскый, котрый собі доволив скаржыти ся на таку справу, котра є про мадярьскых старостів дачім абсолутно природным, докінця є то выражінём їх гордости, а про русиньскых старостів то є непотребность, бо розумієме і по словацькы. Справованя як урядників, так і старостів в одношіню ку Янови Липиньскому, є в тій справі в нормалній, правній державі неприпустне і є то ганьба. То як кібы прокуратор не рїшыв, же хтось зробив злочін, а інформовав злочінця, же го хтось удав, дав му контакт на нёго і злочінець, вдяка інформації од прокуратора, контактовав того, котрый наголосив ёго злочін з тым, же што собі то доволив.

 

Інтересують ня дві справы. По перше, ці бы уряды так само зістали нечінны, ці так само бы не вырубали штроф старостови даякого русиньского села, в котрім ся нам не приголосила потрібна кількость людей ку тому, жебы сьме там табліцю могли мати, лемже він, як гордый Русин, бы єй там дав зробити. Єм на 99 процент пересвідченый, же на другый день бы єй він мусив зняти долов і мав бы з того проблем. По друге, хотїв бы єм знати, ці такым самым способом бы старостове на русиньскых селах приступали ку двоязычному означіню, кібы ся зробили такы условії, же з проґраму Култура народностных меншын, конкретно з грошей, котры суть выдїлены про русиньску народностну меншыну, можуть жадати дотації лем тоты села, котры суть означены двоязычно, значіть, є ясно, же суть то русиньскы села. І можу повісти, же шторік ся на різны малы фестівалы, стрічі родаків і далшы културны події давать на нашы села цалком шумна сума грошей, котру бы старостове не мали, і мусили глядати інде, або бы обще тоты події не могли орґанізовати, кібы ся люди не голосили ку Русинам.

 

Як бы реално ішло лем о грошы, то ся могли старостове, з котрых многы довгы рокы сідять у своїх функціях, вже давно зъєдинити і наприклад через такый орґан як Здружіня міст і сел Словакії зачати лобовати за то, жебы была змінена леґіслатіва, і жебы тоты табліцї не платило село, а держава. Лемже ту не іде лем о грошы. Они суть Русины. Кідь їм пасує. Наприклад перед вольбами, або як ся дадуть дякуючі того здобыти грошы. Но і іншак, розуміють і по словаьцкы, та нашто їм дашто навеце.

 

Гордость на своє походжіня, о чім мають свідчіти і русиньскы табліцї на нашых селах, собі, панове старостове, не купите за жадны грошы. Ани за тоты, котры зашпорите на русиньскых табліцях, якы сьте не дали зробити. І я мам надію, же холем дакотрым з вас то тоты вашы жытелї, котры гордость мають, порахують у далшых вольбах.

 

Петро МЕДВІДЬ

(Статя была написана як коментарь „Вступне до контроли“ лемківского радіа lem.fm)

Go back